Standartlar

LVD (Low Voltage Directive) – Düşük Voltaj Direktifi

Düşük Voltaj Direktifi (2014/35/EU), elektrikli cihazların düşük voltaj aralığında güvenli bir şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. Bu direktif, 50 ile 1000 volt arasındaki alternatif akım (AC) ve 75 ile 1500 volt arasındaki doğru akım (DC) ürünleri kapsar. LVD, ürünlerin güvenli bir şekilde tasarlanması ve üretilmesi için gerekli olan minimum sağlık ve güvenlik gerekliliklerini belirler.

Önem:
Düşük Voltaj Direktifi, elektrikli cihazların tasarımında ve üretiminde güvenlik standartlarının uygulanmasını zorunlu kılarak, insanları, evcil hayvanları ve mülkü olası tehlikelerden korur. Üreticiler, ürünlerinin LVD standartlarına uygun olduğunu kanıtlamak zorundadırlar. Bu sayede, kullanıcıların ürünleri güvenle kullanabilmeleri sağlanır.

Uygulama:
Üreticilerin, LVD gerekliliklerine uygun ürünler tasarlamaları, test etmeleri ve uygun belgeleri hazırlamaları gerekmektedir. Ayrıca, LVD kapsamındaki ürünler için uygun işaretleme (CE işareti) yapılmalıdır.

EMC (Electromagnetic Compatibility) – Elektromanyetik Uyumluluk

Elektromanyetik Uyumluluk Direktifi (2014/30/EU), elektrikli ve elektronik cihazların elektromanyetik alanlar ile uyumlu çalışmasını sağlamak için gereklilikler belirler. EMC, bir cihazın hem elektromanyetik girişime (EMI) karşı dayanıklı olmasını hem de çevresindeki diğer cihazlarla uyumlu bir şekilde çalışmasını amaçlar.

Önem:
EMC standartları, çeşitli elektrikli ve elektronik cihazların bir arada çalıştığı ortamlarda güvenliği ve işlevselliği artırır. Parazitler, cihazların performansını etkileyebilir; dolayısıyla, EMC standartları, ürünlerin güvenli ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlamak için gereklidir.

Uygulama:
Üreticilerin, ürünlerini test ettirmeleri ve elektromanyetik uyumluluk gerekliliklerine uygun olduklarını kanıtlamaları gerekir. EMC testleri, bağımsız laboratuvarlarda gerçekleştirilmektedir ve bu testlerin sonuçları, ürünün teknik dosyasına eklenmelidir.

IEC (International Electrotechnical Commission) Standartları

1. IEC 60364: Elektrik Tesisatları için Güvenlik Standartları IEC 60364, bina içi elektrik tesisatlarının tasarımı, kurulumu ve güvenliği ile ilgili kuralları belirleyen önemli bir standarttır. Bu standart, konut, ticari ve endüstriyel binalar gibi çeşitli yapılar için güvenli elektrik tesisatı sağlanması amacıyla oluşturulmuştur. Elektrik tesisatlarının insanlar, hayvanlar ve mülkler için tehlike oluşturmadan güvenli bir şekilde çalışmasını sağlamak için tasarlanmıştır. Ayrıca, IEC 60364, kısa devreler, aşırı yüklenmeler, toprak hataları gibi elektriksel tehlikeleri önlemek amacıyla koruma tedbirleri tanımlar. Bu standart, tesisatların bakımı ve denetimi sırasında da uyulması gereken düzenlemeleri içerir ve dünya genelinde elektrik tesisatları için temel referans olarak kabul edilir.

2. IEC 60947: Düşük Gerilim Anahtarlama ve Kontrol Cihazları IEC 60947, düşük gerilim elektrik sistemlerinde kullanılan devre kesiciler, kontaktörler, sigortalar ve diğer anahtarlama cihazları için teknik şartnameleri ve performans kriterlerini belirler. Düşük gerilim, 1000V AC veya 1500V DC’nin altındaki gerilim seviyelerini ifade eder ve bu standart, elektrik devrelerinin güvenli ve verimli bir şekilde kontrol edilmesini sağlar. IEC 60947, bu cihazların güvenlik, dayanıklılık ve performansını düzenlerken, cihazların aşırı akım ve kısa devre durumlarında nasıl tepki vermesi gerektiğini açıklar. Endüstriyel tesislerden ticari binalara kadar birçok farklı uygulamada kullanılan bu cihazların uygun çalışmasını sağlamak için temel bir standarttır.

3. IEC 61000: Elektromanyetik Uyumluluk (EMC) Standartları IEC 61000 serisi, elektrik ve elektronik cihazların çevrelerinde elektromanyetik girişim yaratmamalarını ve aynı zamanda diğer cihazlardan gelen elektromanyetik girişimlere karşı dayanıklı olmalarını sağlamak amacıyla oluşturulmuş bir dizi standarttır. Elektromanyetik uyumluluk (EMC), özellikle modern elektronik sistemlerin güvenilir ve kesintisiz çalışmasını sağlamak için önemlidir. IEC 61000, cihazların normal çalışma sırasında elektromanyetik dalgalar yaymasını sınırlarken, bu cihazların dış elektromanyetik etkilerden nasıl korunması gerektiğini de açıklar. Elektrikli ev aletlerinden endüstriyel makineler ve telekomünikasyon sistemlerine kadar geniş bir yelpazedeki cihazların uyumluluğunu sağlamak için uygulanır.

4. IEC 61439: Alçak Gerilim Panoları IEC 61439, alçak gerilim elektrik panoları ve kontrol sistemleri için uluslararası bir standarttır. Bu panolar, elektrik enerjisinin dağıtımı, kontrolü ve korunmasında kritik rol oynar. Standart, alçak gerilim panolarının tasarımı, yapımı, test edilmesi ve güvenlik gereksinimlerini düzenler. Bu standart kapsamında, elektrik panolarının bileşenleri, montajı ve çalışma koşulları detaylı olarak tanımlanır. Panoların aşırı akım, kısa devre, aşırı gerilim gibi durumlara karşı güvenli çalışması hedeflenir. IEC 61439, özellikle enerji dağıtım sistemlerinde güvenlik ve performans için hayati önem taşır ve dünya çapında alçak gerilim panoları üreticileri ve kullanıcıları tarafından referans alınır.

5. IEC 61508: İşlevsel Güvenlik Standartları IEC 61508, elektrikli, elektronik ve programlanabilir elektronik güvenlik sistemlerinin işlevsel güvenliği ile ilgili kapsamlı bir standarttır. Bu standart, tehlikeli durumların ortaya çıkmasını önlemek için kullanılan güvenlik sistemlerinin güvenilirliğini sağlamak amacıyla geliştirilmiştir. Standart, çeşitli endüstrilerde kullanılan güvenlik sistemlerinin nasıl tasarlanması, uygulanması, test edilmesi ve bakımı gerektiğini belirler. IEC 61508, özellikle tehlikeli kimyasal süreçlerde, nükleer enerji tesislerinde, otomotiv sistemlerinde ve diğer kritik uygulamalarda güvenlik sistemlerinin risk seviyelerini kontrol altında tutmak için kullanılır. Ayrıca, güvenlik sistemlerinin güvenilir bir şekilde arızaları önleyebilmesi için gereken işlevsel güvenlik seviyelerini (SIL – Safety Integrity Level) tanımlar. Bu, güvenlik sistemlerinin tasarımında ve değerlendirilmesinde önemli bir rol oynar.

Bu IEC standartları, elektrik ve elektronik sistemlerin güvenli ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlamak için dünya çapında kullanılan temel referanslardır. Endüstriyel, ticari ve ev ortamlarında kullanılan sistemler için bu standartların uygulanması, güvenlik ve performans açısından büyük önem taşır.

IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) Standartları

1. IEEE 519: Elektrik Güç Sistemlerinde Harmonik Kontrolü ile İlgili Standart IEEE 519, elektrik güç sistemlerinde harmonik distorsiyonun kontrol edilmesiyle ilgili uluslararası kabul gören bir standarttır. Harmonikler, enerji kalitesini etkileyen ve sistemde aşırı ısınma, ekipman arızaları gibi problemlere yol açabilen sinyallerin bozulmasıdır. Bu standart, özellikle elektrik güç sistemlerinde harmonik distorsiyonun sınırlanmasını hedefler. Harmonik akım ve gerilim seviyelerinin sınırlandırılması sayesinde güç sistemlerinin güvenli, verimli ve kararlı bir şekilde çalışması sağlanır. IEEE 519, şebeke bağlantılı cihazların harmonik distorsiyon limitlerini ve sistem tasarımında uyulması gereken teknik kriterleri düzenler. Bu standart, hem üretim tesislerinde hem de dağıtım şebekelerinde harmoniklerin izlenmesi ve kontrolü için bir rehber niteliğindedir.

2. IEEE 1584: Ark Flaşı (Arc Flash) Tehlikelerinin Değerlendirilmesi için Standart IEEE 1584, elektrik güç sistemlerinde meydana gelebilecek ark flaşı (arc flash) tehlikelerinin analiz edilmesi ve değerlendirilmesi için geliştirilen bir standarttır. Ark flaşı, elektrik devrelerinde oluşan yüksek enerjili bir elektrik arkının ani bir parlama ve patlamaya yol açması sonucu ortaya çıkar ve ciddi yaralanmalara, yanıklara veya ölümcül kazalara neden olabilir. IEEE 1584, bu tür tehlikelerin nasıl analiz edileceği, risklerin nasıl değerlendirileceği ve bu riskleri minimize etmek için güvenlik önlemlerinin nasıl alınması gerektiği konusunda rehberlik sağlar. Standart, ark flaşı risklerini belirlemek için kullanılacak yöntemleri, koruyucu ekipmanları ve çalışma güvenliği prosedürlerini detaylı olarak açıklar. Bu standart, enerji santralleri, fabrika ve tesisler gibi yüksek gerilimle çalışan ortamlarda kritik öneme sahiptir.

3. IEEE 1159: Elektrik Güç Sistemlerinde Güç Kalitesi Olayları ve Parametreleri ile İlgili Standart IEEE 1159, elektrik güç sistemlerinde güç kalitesiyle ilgili olayların ve parametrelerin tanımlanmasını sağlayan bir standarttır. Güç kalitesi, elektrik sistemlerinde kullanılan cihazların düzgün ve verimli çalışabilmesi için gereken elektrik enerjisinin niteliğini ifade eder. Bu standart, voltaj düşüşleri, ani dalgalanmalar, harmonikler, gerilim sapmaları ve diğer güç kalitesi olaylarının sınıflandırılmasını ve ölçüm tekniklerini açıklar. IEEE 1159, güç kalitesini izlemek ve yönetmek için uygun analiz yöntemleri ve izleme stratejileri sunar. Özellikle kritik altyapı sistemleri, veri merkezleri ve endüstriyel tesisler gibi alanlarda bu standart, güç sisteminin kararlılığını ve cihazların sorunsuz çalışmasını sağlamak için kullanılır.

ISO (International Organization for Standardization) Standartları

1. ISO 50001: Enerji Yönetim Sistemleri için Standart ISO 50001, kuruluşların enerji performanslarını iyileştirmelerine, enerji maliyetlerini azaltmalarına ve çevresel etkileri en aza indirmelerine yardımcı olan bir enerji yönetim sistemi standardıdır. Bu standart, enerji verimliliğini artırmak için gerekli yönetim süreçlerini ve teknikleri sağlar. ISO 50001, enerji politikalarının belirlenmesi, enerji kullanım hedeflerinin oluşturulması, enerji tüketiminin izlenmesi ve iyileştirilmesi için sürekli bir çerçeve sunar. Özellikle endüstriyel tesisler ve büyük enerji tüketicileri için enerji yönetimini optimize etmek ve sürdürülebilir enerji çözümleri geliştirmek amacıyla kullanılır.

2. ISO 14001: Çevre Yönetim Sistemleri ile İlgili Standart ISO 14001, bir kuruluşun çevresel performansını iyileştirmeye yönelik bir çevre yönetim sistemi standardıdır. Bu standart, çevresel etkileri yönetmek, çevreyi korumak ve enerji verimliliği sağlamak için gereklilikleri tanımlar. Elektroteknik sektöründe, bu standart, enerji tüketimi, atık yönetimi, karbon ayak izi azaltma ve çevre dostu teknolojiler kullanımı gibi alanlarda önemli bir rol oynar. ISO 14001, kuruluşların çevreye olan etkilerini azaltmaları için sistematik bir yaklaşım sağlar ve çevresel mevzuatlara uyum sürecini kolaylaştırır.

3. ISO/IEC 17025: Test ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yetkinliği için Gereksinimler ISO/IEC 17025, test ve kalibrasyon laboratuvarlarının güvenilir sonuçlar üretebilmeleri için gerekli teknik yetkinlik standartlarını belirler. Bu standart, laboratuvarların kullandıkları test ve kalibrasyon yöntemlerinin doğruluğunu ve güvenilirliğini sağlayan bir kalite yönetim sistemine sahip olmalarını gerektirir. ISO/IEC 17025, testlerin izlenebilirliğini, ölçüm belirsizliklerini ve sonuçların doğruluğunu kontrol eden prosedürleri içerir. Elektroteknik laboratuvarlarında, bu standart test ekipmanlarının doğru çalışmasını ve ölçüm sonuçlarının uluslararası standartlara uygun olmasını sağlar. Özellikle kalibrasyon hizmeti sunan laboratuvarlar için bu standart, kalite ve güvenilirlik açısından kritik öneme sahiptir.

Avrupa Standartları (EN Standartları – European Norms)

1. EN 60204: Makinelerin Elektriksel Ekipmanları İçin Güvenlik Standardı
EN 60204, makinelerin elektriksel ekipmanlarının güvenli kullanımını sağlamak amacıyla oluşturulmuş bir standarttır. Bu standart, makinelerde kullanılan elektrikli sistemlerin tasarımı, kurulumu ve bakımını kapsar ve kullanıcıların güvenliğini garanti altına almak için gerekli teknik şartları tanımlar. Elektrik şemalarının doğru çizilmesi, bağlantıların uygun şekilde yapılması, güvenlik cihazlarının kullanılması ve enerji kesici sistemlerin uygunluğu gibi konular bu standardın kapsamında yer alır. EN 60204, hem elektrikli hem de elektronik kontrol sistemleri içeren makinelerin güvenliğini artırmaya yönelik olarak Avrupa’da yaygın olarak uygulanmaktadır.

2. EN 60950: Bilgi Teknolojisi Ekipmanları İçin Güvenlik Standartları
EN 60950, bilgi teknolojisi (BT) ekipmanlarının güvenliğini sağlayan bir standarttır. Bilgisayarlar, sunucular, yazıcılar, ağ ekipmanları ve benzeri BT cihazlarının güvenli kullanımını düzenler. Bu standart, elektriksel tehlikelerden korunma, yangın tehlikesi, aşırı ısınma, enerji emisyonları gibi çeşitli güvenlik risklerini ele alır ve cihazların güvenli bir şekilde çalışmasını sağlamak için gerekli test ve sertifikasyon prosedürlerini tanımlar. EN 60950, BT ekipmanlarının evlerde, ofislerde ve endüstriyel ortamlarda güvenli bir şekilde kullanılabilmesi için gereklidir.

3. EN 50522: Topraklama Sistemleri ve Topraklama ile İlgili Güvenlik Gereksinimleri
EN 50522, elektrik güç sistemleri için topraklama sistemlerinin tasarımı ve kurulumu ile ilgili güvenlik gereksinimlerini düzenleyen bir standarttır. Topraklama sistemleri, elektrik akımının güvenli bir şekilde toprağa iletilmesini sağlar ve bu sayede insanların, hayvanların ve ekipmanların elektrik çarpmalarından korunmasını amaçlar. EN 50522, elektrik tesislerinde ve dağıtım şebekelerinde kullanılan topraklama sistemlerinin performansını ve güvenilirliğini artırmak için gerekli ölçütleri belirler. Özellikle yüksek gerilim ve düşük gerilim sistemlerinde topraklama düzenlemeleri bu standartla tanımlanmıştır.

4. EN 50160: Elektrik Enerjisinin Karakteristikleri ile İlgili Standart
EN 50160, elektrik enerjisinin özelliklerini tanımlayan bir standarttır. Elektrik dağıtım şebekelerinde gerilim dalgalanmaları, harmonikler, frekans sapmaları ve kısa süreli kesintiler gibi güç kalitesi parametrelerinin sınırlarını belirler. Bu standart, özellikle tüketicilere sağlanan elektrik enerjisinin kalitesini güvence altına almak amacıyla oluşturulmuştur ve dağıtım şirketleri ile kullanıcılar arasında bir referans noktası olarak kullanılır. EN 50160, elektrik enerjisi sağlayıcılarının sunmuş oldukları hizmetin kalitesini ölçmek ve izlemek için kritik öneme sahiptir.

Ulusal Standartlar (TS EN Standartları – Türk Standartları Enstitüsü)

1. TS EN 60079: Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Elektrikli Cihazlarla İlgili Standart
TS EN 60079, patlayıcı ortamlarda kullanılacak elektrikli cihazların güvenliğini sağlayan bir standarttır. Bu tür ortamlar, yanıcı gazlar, buharlar, tozlar veya liflerin bulunduğu yerler olabilir ve bu ortamlarda kullanılan cihazların kıvılcım, aşırı ısınma gibi tehlikelere yol açmadan güvenli bir şekilde çalışması gerekir. TS EN 60079, patlayıcı ortamlar için cihazların tasarımı, üretimi ve test edilmesiyle ilgili teknik şartları belirler. Bu standart, özellikle kimya, petrol ve gaz, madencilik gibi endüstrilerde yaygın olarak kullanılır.

2. TS EN 61537: Kablo Taşıma Sistemleri İçin Standart
TS EN 61537, elektrik kablolarının taşınması ve korunması amacıyla kullanılan kablo taşıma sistemleri için standartları tanımlar. Bu standart, kablo tavaları, merdivenler, kanallar ve borular gibi kablo taşıma sistemlerinin mekanik ve elektriksel performansını düzenler. TS EN 61537, bu sistemlerin güvenli bir şekilde kurulumu, yük kapasitesi, yangın dayanıklılığı ve dayanıklılık gibi kriterlerini belirler. Kablo taşıma sistemlerinin tasarımında ve uygulanmasında önemli bir referans olarak kabul edilir.

3. TS EN 61439: Alçak Gerilim Anahtarlama ve Kontrol Düzenekleri İçin Standart
TS EN 61439, alçak gerilim elektrik panoları ve anahtarlama düzenekleri için güvenlik ve performans standartlarını belirler. Bu düzenekler, elektrik enerjisinin dağıtımı ve kontrolü için kullanılır ve güvenlik açısından kritik bir rol oynar. TS EN 61439, bu tür düzeneklerin tasarımı, üretimi, test edilmesi ve kurulumu ile ilgili detaylı gereksinimleri açıklar. Ayrıca, bu standart güvenli bir elektrik dağıtımı ve kontrol sistemi sağlamak için gereklilikleri belirler ve alçak gerilim panoları üreten firmalar için önemli bir rehber niteliğindedir.